Τα άκυρα και ανυπόστατα «μυστήρια» της Μονής Μεταμορφώσεως Ναυπάκτου

Ἐπειδή κατά καιρούς ἀναφύονται διάφορα ζητήματα σχετικά μέ τά ἄκυρα καί ἀνυπόστατα «μυστήρια» πού δυστυχῶς γίνονται στήν Ἱερά Μονή Μεταμορφώσεως ἀπὀ ἀκοινώνητους καί καθηρημένους μοναχούς, ἡ Ἱερά Μητρόπολη εἶναι ὑποχρεωμένη νά ἐνημερώση τούς Χριστιανούς γιά τό σοβαρό αὐτό ἐκκλησιαστικό ζήτημα, ὥστε κανείς νά μήν διατείνεται ὅτι δέν τό γνωρίζει.

1.  Ἡ ὀδυνηρή πραγματικότητα

1. Ὅλοι οἱ μοναχοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεταμορφώσεως Ναυπάκτου ἔχουν ἐπιτιμηθεῖ ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο μέ τό βαρύτατο ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας, κατά τά ἔτη 2007, 2011 καί 2012 διαδοχικῶς καί βαθμηδόν. Ἀπό τό ἔτος 2012 εἶναι ὅλοι ἀκοινώνητοι, πού σημαίνει δέν ἔχουν κοινωνία μέ τά ἄλλα μέλη τῆς Ἐκκλησίας.

2. Ἕνας ἀπό αὐτούς, ὁ Ἰγνάτιος Σταυρόπουλος, ἐκτός τοῦ ὅτι εἶναι ἀκοινώνητος, συγχρόνως καθαιρέθηκε ἀπό τήν Ἱερωσύνη τό ἔτος 2013 πρωτοβαθμίως καί τό ἔτος 2014 τελεσιδίκως, ἐπειδή λειτούργησε καί βάπτισε ὄντως ἀκοινώνητος. Προσέφυγε στό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας καί ἡ αἴτησή του ἀπορρίφθηκε ὡς ἦταν ἀναμενόμενο τό ἔτος 2018. Συνεπῶς ἀπό τό ἔτος 2014 ὁ Ἰγνάτιος Σταυρόπουλος δέν εἶναι Ἱερέας, δέν εἶναι παπάς, ἀσχέτως ἄν ἀρέσκεται ἐμπαίζοντας τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους, νά παριστάνει τόν Ἱερέα μέχρι σήμερα καί νά τελῆ «μυστήρια».

Καί ἄλλος Ἱερομόναχος τῆς Μονῆς τιμωρήθηκε μέ ἑπτά χρόνια ἀργία ἀπό τό Συνοδικό Δικαστήριο, ἐπειδή τέλεσε «βάπτιση» ὄντας ἀκοινώνητος.

3. Τό ἔτος 2017 ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀπέστειλε εἰδική Ἐγκύκλιο πού διαβάσθηκε σέ ὅλους τούς Ναούς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, πού μεταξύ τῶν ἄλλων διελάμβανε:

«Ἡ Ἱερά Σύνοδος προτρέπει ὅλον τόν ἱερό κλῆρο, τούς εὐλαβεῖς μοναχούς καί τόν πιστό λαό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως νά μήν ἀκολουθοῦν “ἀλλοτρίους”, ἀντικανονικούς καί ἀνυπότακτους κληρικούς καί μοναχούς, οὔτε νά μετέχουν στίς “παρασυναγωγές”, στίς λειτουργίες, τίς ἀκολουθίες, τίς βαπτίσεις καί ὅλα τά μυστήρια πού τελοῦνται ἀπό αὐτούς στήν Ἱερά Μονή Μεταμορφώσεως ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, ἐπειδή εἶναι ἄκυρα καί ἀνυπόστατα. Γενικά νά μή γίνονται μέ τήν συμμετοχή τους ἠθικοί αὐτουργοί σέ κατάσταση πού ἐξελίσσεται σέ ἰδιότυπο ἐν δυνάμει σχίσμα».

4. Συνεπῶς, ὅλα τά τελούμενα ἀπό τούς ἀκοινώνητους μοναχούς καί παρουσιαζόμενα ὡς «μυστήρια» (θεῖες Λειτουργίες, Βαπτίσεις, Χρίσματα, Ἐξομολογήσεις, Εὐχέλαια) εἶναι ἄκυρα καί ἀνυπόστατα. Δηλαδή, εἴτε τά κάνει ἕνας μοναχός τῆς Μονῆς Μεταμορφώσεως εἴτε τά κάνει ἕνας ἠθοποιός εἴτε τά κάνει ἕνας λαϊκός πού ἔχασε τά λογικά του καί παριστάνει τόν παπά, εἶναι τό ἴδιο, δηλαδή εἶναι ἄκυρα καί ἀνυπόστατα.

Γιά νά ἐκφρασθοῦμε μέ τήν ἀνάλογη γλώσσα τῆς διοίκησης, ἡ Μονή Μεταμορφώσεως ἔχει παύσει πρό πολλοῦ νά εἶναι πιστοποιημένη ἀπό τήν Ἐκκλησία. Καί ὅπως ἡ δημόσια διοίκηση ἀπορρίπτει κάθε πράξη, ἐνέργεια, ἔγγραφο, βεβαίωση πού προέρχονται ἀπό μή πιστοποιημένους ἀπό τήν Πολιτεία φορεῖς, τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία μας δέν δέχεται καί δέν μπορεῖ νά δεχθῆ οὔτε στό παρόν οὔτε στό μέλλον πράξεις καί ἐνέργειες ἀπό μή πιστοποιημένους «ἐκκλησιαστικούς» ἤ μᾶλλον παρεκκκλησιαστικούς φορεῖς, ὅπως εἶναι ἡ Μονή Μεταμορφώσεως.

5. Βεβαίως, οἱ μοναχοί τῆς Μονῆς Μεταμορφώσεως μετέρχονται διάφορες μεθόδους γιά νά πείθουν τούς Χριστιανούς ὅτι «ὅλα εἶναι καλά». Αὐτοί θά δώσουν φρικτό λόγο στόν Χριστό γιά τόν ἐμπαιγμό καί τήν καταφρόνηση τῆς Ἐκκλησίας ἐκ μέρους τους.

Οἱ λαϊκοί ὅμως πρέπει νά γνωρίζουν ὅτι οἱ πράξεις τους αὐτές ἔχουν ἐπιπτώσεις καί στό παρόν καί στό μέλλον. Κατ’ ἀρχάς, τά παιδιά πού «βαπτίζονται» ὑπό αὐτό τό καθεστώς στήν Μονή Μεταμορφώσεως δέν ἀποτελοῦν μέλη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μέ ὅ,τι αὐτό συνεπάγεται.

Μιά «πρακτική» συνέπεια εἶναι, γιά παράδειγμα, ὅτι ἕνα παιδί πού ὑπέστη τελετή «βαπτίσματος» στήν Μονή Μεταμορφώσεως αὐτό τό διάστημα, ἀπό τό ἔτος 2013 καί ἐντεῦθεν, δέν θά λάβη βεβαίωση ὅτι ἔχει ὀρθόδοξο βάπτισμα, ὅταν τήν χρειασθῆ στό μέλλον, τό ἐγγύς ἤ τό μακράν.

Καί, βεβαίως, ὅσο εἶναι γνωστόν σέ Ἱερεῖς τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας τό ἀνυπόστατο τοῦ βαπτίσματός του, δέν θά λαμβάνη τήν θεία Κοινωνία, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ.

6. Ἡ Ἱερά Μητρόπολη γιά ἄλλη μιά φορά ὑπενθυμίζει τά ἀνωτέρω, ὥστε ὅλοι νά ἀναλάβουν τίς εὐθύνες τους γιά τό πολύ σοβαρό καί ἐπικίνδυνο ζήτημα ἤ νά τίς ζητοῦν ἀπό ἐκείνους πού τούς ἐμπαίζουν, καί ὄχι ἀπό τούς Ἱερεῖς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλέως πού ἐπιτελοῦν μέ φόβο Θεοῦ καί ὑπευθυνότητα τό καθῆκον τους.

2. Ἀποσπάσματα ἀπό τά κατά καιρούς Δελτία Τύπου

Ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας, ἤδη ἀπό τό ἔτος 2013 μέχρι καί σήμερα, ἐπανειλημμένως καί διαδοχικῶς ἔχει ἐνημερώσει τό ποίμνιο γιά τό σοβαρότατο αὐτό πρόβλημα.

 Ἀναδημοσιεύονται ἐνδεικτικά ἀποσπάσματα ἀπό ἐνημερώσεις καί τά δελτία τύπου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως:

30 Ἀπριλίου 2013:

«Ὅ,τι γίνεται χωρίς ὑπακοή στούς ἱερούς Κανόνες καί τόν Ἐπίσκοπο δέν εἶναι κανονικό καί ὅσα “μυστήρια” (βάπτιση, ἐξομολόγηση, εὐχέλαιο, λειτουργία) γίνονται ἀπό ἀκοινωνήτους Κληρικούς εἶναι ἄκυρα. Συγχρόνως κατακρίνονται καί ὅσοι συμμετέχουν σέ αὐτά τά ἄκυρα “μυστήρια”.

Γι’ αὐτό, καλοῦνται οἱ μέν ἀκοινώνητοι Κληρικοί νά ἀπόσχουν ἀπό τήν τέλεση τέτοιων ἄκυρων μυστηρίων καί τελετῶν, οἱ δέ Χριστιανοί νά μήν συμμετέχουν σέ αὐτά, ὥστε νά μή θέτουν σέ κίνδυνο τόν ἑαυτό τους καί τήν σωτηρία τους».

9 Ὀκτωβρίου 2013:

«Ἐκδόθηκε πρόσφατα μιά σημαντική Συνοδικὴ Ἀπόφαση, σύμφωνα μέ τήν ὁποία ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἀποδέχεται ὅτι οἱ “ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ”, καὶ γενικὰ τὰ “ΜΥΣΤΗΡΙΑ” καὶ οἱ “ΙΕΡΟΠΡΑΞΙΕΣ”, ποὺ τελοῦνται ἀπὸ ἀκοινώνητο Ἱερέα εἶναι ΑΚΥΡΑ.

Εἶναι σημαντικό ὅτι ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἀποδέχεται ὅτι ὁ ἀκοινώνητος Κληρικὸς δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνας Κληρικὸς ποὺ τελεῖ σὲ ἀργία, ἀλλὰ ἐξο­μοιώ­νεται μὲ θρησκευτικὸ λειτουργὸ ἄλλης θρησκευτικῆς κοινότητας ποὺ δὲν βρίσκεται σὲ κοινωνία μὲ τὸ σύστημα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλη­σιῶν!

Μὲ τὴν Συνοδικὴ αὐτὴ Ἀπόφαση ἐπιβεβαιώνεται γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ ὅτι ἡ Ἱερὰ Μητρόπολή μας, ὅπως πάντα, ἐνημερώνει ὀρθὰ καὶ ὑπεύ­θυνα τὸ Ποίμνιό της, ὥστε νὰ μὴ παρασύρεται ἀπὸ ἀνεύθυνες καὶ ψευδεῖς διδασκαλίες ποὺ ἐξυπηρετοῦν ἰδιοτελεῖς σκοπιμότητες, ποὺ ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ταλαιπωρία ποὺ δημιουργοῦν ἔχουν ἐπιπτώσεις καὶ στὴν σωτηρία τῶν πιστῶν».

29 Ἀπριλίου 2015:

ΑΚΥΡΑ “ΜΥΣΤΗΡΙΑ” ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ τελούμενα ἀπό ἀκοινώνητο καί καθηρημένο μοναχό τῆς πρώην Μονῆς Μεταμορφώσεως Σκάλας Ναυπάκτου

Μέ σειρά ἀνακοινώσεών της ἡ Ἱερά Μητρόπολη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου γνωστοποίησε, ὡς ὤφειλε, στούς πιστούς καί ἐν γένει στούς πολίτες τῆς Ἐπαρχίας μας, ὅτι ὁ μοναχός Ἰγνάτιος Σταυρόπουλος ἔχει καθαιρεθῆ τελεσίδικα ἀπό τό Δευτεροβάθμιο Συνοδικό Δικαστήριο, τήν 10^η Ἀπριλίου 2014, καί παρά ταῦτα, μή συμμορφούμενος μέ τήν Ἀπόφαση αὐτή, ἐμφανίζεται ἔκτοτε ὡς Ἱερέας, τελώντας «λειτουργίες», «ἱεροπραξίες» καί ἄλλα «μυστήρια» («βαπτίσεις»), ἐνέργειες πρωτοφανεῖς στά ἐκκλησιαστικά χρονικά.

Ἐπειδή οἱ βαπτίσεις ἐπάγονται καί διοικητικές συνέπειες, τό θέμα αὐτό ἀπασχόλησε τόσο τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὅσο καί τόν Δῆμο Ναυπακτίας. Ὁ τελευταῖος μάλιστα, ὕστερα ἀπό ἐμπεριστατωμένη γνωμοδότηση τῆς Νομικοῦ Συμβούλου του ἀπευθύνθηκε στίς ἁρμόδιες προϊσταμένες του γιά τό θέμα αὐτό Ἀρχές, ἤτοι α) στό Ὑπουργεῖο Ἐσωτερικῶν Τμῆμα Ἀστικῆς καί Δημοτικῆς Κατάστασης, καί β) στό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ, Παιδείας καί Θρησκευμάτων, Τμῆμα Ἐκκλησιαστικῆς Διοίκησης, οἱ ὁποῖες Ἀρχές μέ σχετικά ἔγγραφά τους ἀποφαίνονται, ἡ μέν πρώτη ὅτι «ἡ Ὑπηρεσία μας τάσσεται μέ τίς ἀπόψεις τῆς Νομικῆς Ὑπηρεσίας τοῦ Δήμου  σας», ἡ δέ δεύτερη ὅτι «ἡ Ὑπηρεσία μας τάσσεται μέ τίς ἀπόψεις: α. τῆς ἀπό 30/08/2013 Γνωμοδότησης τοῦ Εἰδικοῦ παρά τήν Ἱερά Σύνοδο Νομικοῦ Συμβούλου, ἡ ὁποία ἔγινε δεκτή ἀπό τήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο, καί β. τίς ἀπό 6/11/2014 ἀπόψεις τῆς Νομικῆς Ὑπηρεσίας τοῦ Δήμου Ναυπακτίας».

Σημειωτέον, ὅσον ἀφορᾶ τίς ἀπόψεις μέ τίς ὁποῖες συντάσσονται οἱ δύο ὡς ἄνω Διοικητικές Ἀρχές, ὅτι ὁ μέν Νομικός Σύμβουλος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου στήν νομοκανονική γνωμοδότησή του, τήν ὁποία ἀποδέχθηκε ἡ Ἱερά Σύνοδος, κατέληγε ὅτι «κατά συνέπεια, βάπτισμα τελεσθέν ἀπό ἀκοινώνητο πρεσβύτερο εἶναι ἄκυρο», ἡ δέ Νομική Σύμβουλος τοῦ Δήμου, στήν λεπτομερῆ καί ἐμπεριστατωμένη γνωμοδότησή της μέ τήν ὁποία ἐπίσης συντάσσονται οἱ δύο ὡς ἄνω διοικητικές Ἀρχές, κατέληγε ὅτι «ὀρθῶς ΔΕΝ ἀποδεχτήκατε ὡς Δῆμος τήν μέ ἀριθμό 17/2-10-2014 Δήλωση Βαπτίσεως, γιατί αὐτή ΔΕΝ συγκεντρώνει τίς προϋποθέσεις τοῦ νόμου (…) πέραν καί τοῦ τυπικοῦ ἐλαττώματος τῆς ἐλλείψεως σφραγίδος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως στή Δήλωση αὐτή, ἀλλά τῆς ὕπαρξης σφραγίδος ἑνός νπιδ [=Νομικοῦ Προσώπου Ἰδιωτικοῦ Δικαίου] καί δή Σωματείου (!)».

Ἀπό τά ἀνωτέρω συνάγεται ὅτι:

α) Ἐπιβεβαιώνονται πλήρως οἱ μέχρι τώρα ἀνακοινώσεις καί ἡ ὑπεύθυνη θέση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ἐπί τοῦ ἐν λόγῳ θέματος.

β) Καθίσταται ὑπόλογος ὁ ἀκοινώνητος καί καθηρημένος μοναχός ἔναντι τῆς Ἐκκλησίας, τῆς Ἑλληνικῆς Δικαιοσύνης καί τῆς κοινωνίας τῆς Ναυπάκτου, ἰδίως ἔναντι τῶν συμπολιτῶν μας, οἱ ὁποῖοι ἀγνόησαν τίς ὑπεύθυνες ἀνακοινώσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου καί δυστυχῶς συνέπραξαν στήν τέλεση ἀκύρων «μυστηρίων» ἐκ μέρους τοῦ ἀκοινωνήτου καί καθηρημένου μοναχοῦ.

Καθηκόντως καί πάλι ἐνημερώνουμε τούς τελευταίους ὅτι τά τελεσθέντα αὐτά «μυστήρια» εἶναι ἄκυρα τόσο ἀπό ἐκκλησιαστικῆς ἐπόψεως, ὅσο καί ἀπό διοικητικῆς ἐπόψεως, ἀφοῦ δέν ἐπάγονται οὐδεμία ἔννομη συνέπεια.

Τά ὡς ἄνω γνωστοποιοῦνται καί πάλι ἀπό τήν Ἱερά Μητρόπολή μας, ὡς ὑπεύθυνης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς καί ἐνδιαφερόμενης νά προφυλάξη τούς πιστούς καί ἐν γένει τούς πολίτες τῆς ἐπαρχίας μας ἀπό ἀνίερες, παράνομες, παραπλανητικές καί ἀνεύθυνες πράξεις καί ἐνέργειες τοῦ καθηρημένου μοναχοῦ Ἰγνάτιου Σταυρόπουλου καί τῶν συμπραττόντων μοναχῶν τῆς πρώην Μονῆς Μεταμορφώσεως Σκάλας Ναυπάκτου».

30 Μαρτίου 2015:

«Τό Δευτεροβάθμιο Συνοδικό Δικαστήριο ἔχει καθαιρέσει τόν μοναχό Ἰγνάτιο Σταυρόπουλο ἀπό τό ἀξίωμα τῆς ἱερωσύνης πρίν ἀπό ἕνα χρόνο, καί ὡς ἁπλός μοναχός δέν δύναται νά τελῆ ἱερουργίες καί μυστήρια. …

Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἔχει ἐπιβάλει στό σύνολο τῶν Ἱερομονάχων καί μοναχῶν πού ἐγκαταβιοῦν στήν πρώην Μονή τό ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας καί συνεπῶς δέν δύνανται νά τελοῦν ἱερουργίες καί μυστήρια ἀλλά οὔτε καί νά συμμετέχουν σέ αὐτά μαζί μέ τούς ἄλλους πιστούς.

Ἔχοντας ὑπ’ ὄψη τά ἀνωτέρω καί ἐν ὄψει τῶν ἑορτῶν τοῦ Πάσχα ἡ Ἱερά Μητρόπολη ἐφιστᾶ τήν προσοχή … ἀλλά καί στούς ἁπλούς προσκυνητές, ὥστε γνωρίζοντας τά ἀνωτέρω νά προφυλάξουν τόν ἑαυτό τους ἀπό τόν μεγάλο κίνδυνο νά συμμετάσχουν σέ ἀνίερες πράξεις ἑνός καθηρημένου ἀπό τήν ἱερωσύνη μοναχοῦ».

25 Μαΐου 2016:

«Τό ἐπιτίμιο τῆς Ἀκοινωνησίας πού ἔχει ἐπιβληθῆ ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο στά μέλη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεταμορφώσεως παραμένει σέ ἰσχύ, ποτέ δέν ἤρθη, ὅπως ἄλλωστε ὑπενθυμίζει ἡ Ἱερά Σύνοδος μέ πρόσφατη ἀπόφασή της (2011/921/26-04-2016) ἡ ὁποία δημοσιεύεται στήν ἱστοσελίδα τῆς Μητροπόλεώς μας.

Συνεπῶς, εἶναι ἄκυρα τά “μυστήρια” πού τυχόν τελοῦνται ἀπό ἀκοινώνητους Ἱερομονάχους τῆς Μονῆς, τά δέ παιδιά πού τυχόν “βαπτίζονται” εἶναι ἀβάπτιστα. Ἀκεραία εὐθύνη φέρουν γι’ αὐτό καί οἱ ἀκοινώνητοι Ἱερομόναχοι καί ὅσοι ἐν γνώσει τους προσέρχονται στά ἄκυρα “μυστήρια”».

Ἰούνιος 2018:

«Ἄν καί καθηρημένος, ὁ Ἰγνάτιος Σταυρόπουλος συνεχίζει νά παριστάνη τόν Ἱερέα, τελώντας ἀνυπόστατα μυστήρια («λειτουργίες», «βαπτίσεις» κλπ.). Ἔτσι, ὑποπίπτει ἐξακολουθητικῶς στό αὐτό ἀδίκημα καί ἔχει καταδικασθῆ πολλάκις πρωτοβαθμίως σέ φυλάκιση πολλῶν μηνῶν συνολικά».

Ἰούνιος 2019:

«Πρόσφατα ἡ Ἱερά Μητρόπολη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ρωτήθηκε ἀπό ἄλλη Ἱερά Μητρόπολη τῆς Ἑλλάδος, σχετικά μέ βεβαίωση βαπτίσεως, πού φέρεται ὅτι ἔγινε τόν Δεκέμβριο τοῦ 2018, τήν ὁποία προσεκόμισε κάποιος πολίτης, προκειμένου νά τελέση ὀρθόδοξο γάμο. Τήν βεβαίωση ἔχει ἐκδώσει ἡ “Ἱερά Μονή Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος” Ναυπάκτου καί τήν ὑπογράφει ὡς ἱερέας καί μάλιστα ἀρχιμανδρίτης ὁ καθηρημένος καί ἀκοινώνητος μοναχός Ἰγνάτιος Σταυρόπουλος. 

Τελικά ὁ πολίτης πληροφορήθηκε ὅτι ἡ βάπτισή του εἶναι ἀνυπόστατη καί δέν μπορεῖ νά τελέση ὀρθόδοξο γάμο.

Αὐτό δέν εἶναι, δυστυχῶς,  τό μόνο κροῦσμα τελέσεως ἀνυπόστατων μυστηρίων. Ὑπάρχουν καί ἄλλες περιπτώσεις Χριστιανῶν πού τέλεσαν ἀνυπόστατα “μυστήρια”. …

Ἰσχύει δέ κατά πάντα ἡ ὑπ’ ἀριθμ. 2982/2017 Ἐγκύκλιος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (βλ. ἀνωτέρω, στοιχ. 3)».

Πηγή: https://orthodoxia.info/

«Πᾶνος»

Ἐπισκεφθεῖτε καὶ τὸ ἱστολόγιό μας στὸ blogger

https://ethnegersis.blogspot.com/